Met De Letters van Utrecht draag je een steentje bij – letterlijk

Kerstmarkt in de Twijnstraat. In een tergend langzaam tempo slenteren Elger en ik samen met de rest van de menigte langs kraampjes vol eten, drinken en vooral spullen. We kopen niets. We hebben immers niets nodig. Dan hoor ik een man roepen. “De Letters van Utrecht! Geef een letter cadeau! Ideaal voor wie alles al heeft!” Anderhalve maand later ben ik jarig en herinner ik me de woorden van deze man weer. Als Elger me vraagt wat ik wil hebben voor mijn 31ste verjaardag, antwoord ik: een letter.

Zolang er zaterdagen zijn

Je vindt De Letters van Utrecht aan de Oudegracht. Het gedicht begint ter hoogte van nummer 279 op de hoek met de Smeebrug en de Lange Smeestraat. Het idee is dat dit gedicht oneindig door zal gaan. Het groeit iedere zaterdag met één letter die om 13.00 uur ter plekke uitgehakt wordt door een steenhouwer. Zolang er zaterdagen zijn. Het duurt dus maanden om een woord te vormen. Jaren om een zin af te maken. Een ontzettend traag proces, gericht op de toekomst en de eeuwigheid. De boodschap achter deze poëzie op straat is dan ook dat we een verantwoordelijkheid hebben voor toekomstige generaties. Wat willen we voor hen achter laten?

Mijn eigen letter

Op zaterdag 25 maart is het zo ver: ik krijg mijn eigen letter. Terwijl ik langs het gedicht naar het einde loop, waar mijn letter toegevoegd zal worden, zie ik Michael al staan. De penningmeester van de stichting die ervoor zorgt dat dit project kan voortbestaan bedankt me voor mijn bijdrage en gaat meteen aan de slag. Vorige week is er iets mis gegaan: er ligt ten onrechte een spatie tussen de twee p’s. Al die tijd heb ik lopen raden welke letter het zou worden (dat is namelijk een verrassing) omdat ‘Staar maar verder. Het leven is getuige van je blik op de horizon. Jouw voetstap p…’ nog alle kanten op kan. Maar ‘Jouw voetstapp…’ is duidelijk: het wordt een E!

Live gehouwen

Beeldhouwer Joke voegt zich bij ons. Met een sjabloon van het speciaal voor dit project ontwikkelde lettertype, tekent ze een E op de steen en begint voorzichtig te hakken. Ik zie meteen dat dit een heel precies werkje is waarvoor je geduld en ervaring moet hebben. Vakwerk.

Joke vertelt dat ze lid is van het Utrechts Steenhouwersgilde ‘Lettertijd’. Deze mannen en vrouwen zorgen iedere week voor de nieuwe letters voor het gedicht. Beeldhouwer Gerrit Peele kwam met het idee om de stenen ter plekke op straat te hakken en stichtte het gilde. Een heel goed idee, want het trekt heel wat bekijks. Vele voorbijgangers stoppen even om te vragen wat er precies gebeurt. Geduldig en enthousiast legt Michael iedere keer weer het idee achter De Letters van Utrecht uit en geeft ze flyers mee.

Vele dichters

Ook het gedicht is het product van een samenwerking: het wordt geschreven door leden van het Utrechts Stadsdichtersgilde. Ruben van Gogh nam bijvoorbeeld letters 1 tot en met 124 voor zijn rekening, Ingmar Heytze volgde met 125 tot en met 240. Het stukje waar mijn E onderdeel van is, is geschreven door Baban Kirkuki. Op 8 december 2018 zal hij het stokje overdragen aan de achtste dichter. Het gedicht is uiteraard nooit af. De route is al wel bepaald. In 2080 kom het gedicht bij het Ledig Erf aan. En als je goed oplet in de oude binnenstad, zie je zo hier en daar jaartallen in de straat liggen die alvast laten zien dat het gedicht in 2200 of 2300 daar zal arriveren. Een bijna niet voor te stellen toekomst…

Zelf doen

Ik bekijk het werk van Joke aandachtig. Als de letter helemaal af is, graveert ze het nummer erin: 900. Dit betekent overigens niet dat er al 900 zaterdagen aan dit project gewerkt is. Pas vanaf zaterdag 2 juni 2012 werd er elke zaterdag ter plekke op straat een letter uit steen gehouwen. All 648 letters daarvoor zijn met terugwerkende kracht in de straat gelegd en zijn van tevoren al gehouwen.

Als ik denk dat we klaar zijn, verrast Joke me met de vraag of ik zelf iets aan de zijkant van de steen wil graveren. Ik vind het heel spannend, ben bang dat ik de hele steen zal verpesten, ook al verdwijnt die kant de grond in. Met potlood schrijf ik ‘Hartje Utrecht’ en met een trillende hand leg ik de naam van deze blog vast in de steen.

Ook een steentje bijdragen?

Vol trots poseer ik met mijn steen, voordat hij de grond in gaat. Daar ligt hij dan: mijn E. In steen vereeuwigd in één van de mooiste straten van mijn stad. Ik vind het fantastisch. De dagen en weken daarna fiets en loop ik regelmatig even langs mijn steen. Kijken of hij er nog ligt. En natuurlijk ligt hij er nog. Hopelijk nog een heel lange tijd. Zolang er zaterdagen zijn.

Wil je zelf ook een steentje bijdragen? Dan kan! En ik zou het echt doen. Het is een fantastische ervaring, een bijzonder cadeau en je zorgt ervoor dat een bijzonder project kan voortbestaan. Voor minimaal € 100,- (meer mag) is één van de letters van jou. Als je kiest voor een letter in de toekomst, kies je de datum en is de letter een verrassing. Wil je een specifieke letter? Dan kan ook, je kunt dan kiezen uit de nog vrije letters die al in de straat liggen. Op een zaterdag naar keuze wordt die dan om 12.45 uur voor jou uit de straat gehaald en krijg je de mogelijkheid om alsnog iets aan de zijkant te (laten) graveren.

Meer weten? Op de website van De Letters van Utrecht vind je alles wat je moet weten. Ik hoor het graag als je een steen hebt gekregen of hebt gegeven. Dan ga ik uiteraard ook even kijken hoe die van jou erbij ligt.

Website
Kaartje