Op de ietwat krappe bankjes probeer ik nogal onhandig een Fishermen’s Friend uit mijn tas te vissen. Ik stoot daarbij minstens drie mensen aan, maar het lijkt niemand te deren. Er gaan een opgewonden geroezemoes door de zaal. Ik houd van dit moment als ik zelf in die zaal zit. Je weet dat je zometeen iets gaat zien dat je mogelijk zou kunnen verrassen, verleiden of betoveren. Het kan ook nog helemaal ruk worden, maar daar ga je eigenlijk niet vanuit. Ik haat dit moment als ik zelf in de coulissen sta. Je hoort dat opgewonden geroezemoes en het maakt me stiknerveus. Je ziet mensen onhandig naar Fishermen’s Friends vissen in hun tas en denkt: schiet nou maar op, ik wil beginnen! Maar hier in de Paardenkathedraal zit ik ontspannen in het publiek. Met frisse adem. De spots op de speelvloer schieten aan, het zaallicht dimt. Westkaai is begonnen.
Paardenkathedraal
Op vrijdag 7 oktober zat ik in de prachtige Paardenkathedraal in Wittevrouwen voor de première van Westkaai van Theater Utrecht. Ik heb een speciale band met deze plek. Ik woonde er namelijk naast. Ik keek er iedere dag tegenaan. In de oude Veeartsenijschool met de blauwe kozijnen gingen Elger en ik voor het eerst samenwonen en in die tijd werden we als buren met enige regelmaat uitgenodigd om te komen kijken naar open repetities of try-outs van stukken van het gezelschap dat toen nog De Utrechtse Spelen heette. Ik weet eigenlijk niet zo goed waarom we bijna nooit van die uitnodigingen gebruik maakten. Ik weet nog wel dat precies op de dag dat mijn oma mij kwam bezoeken, er een voorstelling gespeeld werd waar zowel de acteurs als het publiek naakt waren.
De Paardenkathedraal is een vreemd gebouw. Het is in het begin van de 20ste eeuw gebouwd als manege van de Rijks Veeartsenijschool en ziet eruit als een kruising tussen een fort en een kerk. De naam, die in de volksmond ontstond, dekt dus redelijk de lading. De paarden verdwenen en sinds 1993 is het gebouw in gebruik als theater.
Ontheemde figuren
Westkaai is een stuk van Bernard-Marie Koltès en is geschreven in 1985. Toch lijkt het qua thematiek alsof hij het gisteren schreef. Waar het over gaat kan ik niet beter opschrijven dan dat regisseur en artistiek directeur Thibaud Delpeut dat al deed. Dus ik citeer:
Westkaai speelt zich af aan de rafelranden van een grote wereldstad. Een scala aan ontheemde figuren ontmoet elkaar bij een desolate loods in een verlaten havengebied, daar waar geen toekomst of vertrek meer mogelijk lijkt. Aan de ene kant zien we een rijke zakenman die op de vlucht is voor de gevolgen van zijn inhaligheid. Samen met zijn persoonlijk assistente zoekt hij een uitweg uit de zinloosheid van zijn bestaan. Aan de andere kant staat een immigrantengezin. Zij proberen aan de rand van het Westen een nieuw bestaan op te bouwen. En daartussen scharrelen Fak en de donkere, zwijgende Abad van dag tot dag hun zaakjes bij elkaar. Wat volgt is een estafette van tegenstellingen met het verlangen naar hoop als grootste gemene deler.
Geen theaterrecensent
Nu heb ik bij omschrijvingen van theaterstukken altijd last van het klinkt-mooi-maar-wat-betekent-het-nou-eigenlijk syndroom. En als je vervolgens de recensies leest, kom je nog geen steek verder. Maar ik heb goed nieuws voor jullie. Ik ben dol op theater maar ik ben geen theaterrecensent. Dus ik zal jullie in Nelleke-taal (dat is een soort Jip-en-Janneke-taal, maar dan net wat meer mij) uitleggen wat ik heb gezien en waarom ik denk dat jullie deze voorstelling ook zouden moeten gaan zien.
Die desolate loods aan de rafelranden van een wereldstad werd op de speelvloer vormgegeven met een prachtig abstract decor. Een podium gemaakt van stalen roosters met daaronder water en uitgelicht met felle, witte spots. Meer is het niet en dat is prachtig want er is zonder poespas al genoeg te zien.
De zakenman en zijn assistent zijn hier natuurlijk helemaal niet op hun plek en dat levert hilarische maar ook confronterende scènes op. Het publiek moet regelmatig grinniken en soms zelfs hard lachen om de onnozele en naïeve Koch, terwijl hij met zijn gedrag ons toch ook een spiegel voorhoudt.
Maar het immigrantengezin dat zich vervolgens met hen gaat bemoeien maakt pas echt indruk op me. Charles, een zoon die er helemaal klaar mee is, daar weg wil, altijd had gedacht dat zijn leven ooit uit meer zou bestaan dan dit. Maar naarmate hij ouder wordt, neemt zijn hoop af. Cecile, een moeder die het eigenlijk al opgegeven heeft voor zichzelf, maar denkt dat ze voor haar kinderen de wereld van morgen nog wel kan veranderen. Claire, een puberdochter die nog wel hoop heeft, net oud genoeg om ook echt het verschil te maken en nog jong genoeg om niet te accepteren dat dit het is.
Daartussen scharrelen nog twee figuren rond. Fak, spierwit. Abad, pikzwart. Fak weet iedereen zo te bespelen dat hij krijgt wat hij wil. Met mooie woorden en loze beloftes. Abad is zwijgzaam en ondoorgrondelijk en ik kan alleen maar raden wat er in hem omgaat. En iedereen is alleen maar bezig met zijn of haar eigen behoeften.
Het lijkt verdorie wel op hoe het er op dit moment helaas op veel plekken in Europa aan toe gaat.
Zwaar
In het programmaboekje lees ik dat de schrijver vaak zei dat hij slechts verhalen vertelt en dat er geen diepere betekenis aan zijn stukken gehecht mocht worden. Toch voelt het alsof dit stuk geschreven is door iemand die dertig jaar geleden al voorvoelde dat het bijvoorbeeld wat betreft migratie, racisme en de verschillen tussen arm en rijk in 2016 niet al te best gesteld zou zijn. Maar het is waar dat Koltès deze boodschap vooral vertelt via prachtige personages en prikkelende teksten die je soms laten lachen en soms laten huiveren. Toen ik lichtelijk verdwaasd weer buiten stond, zei een meneer naast me: “Ik vond het zwaar. Mooi, maar heel zwaar.” Dat ben ik het niet helemaal met hem eens. Het is zware kost, maar prettig verpakt. In een toegankelijk stuk dat er schitterend uitziet, met geweldige dialogen, personages waar je van gaat houden maar waarvan je na afloop wel denkt: verdorie, waarom maken we het elkaar zo ontzettend moeilijk?
Westkaai is nog tot en met 21 oktober te zien in de Paardenkathedraal, daarna reist Theater Utrecht met deze voorstelling door de rest van het land. Ze eindigen op 9 en 10 december in onze eigen Stadsschouwburg. Op de website van Theater Utrecht vind je de volledige speellijst en kun je kaartjes kopen.
Westkaai van Theater Utrecht
Paardenkathedraal
Veeartsenijstraat 155
3572 DD Utrecht
De foto’s van de Paardenkathedraal heb ik zelf gemaakt, de prachtige foto’s van de acteurs zijn gemaakt door Roel van Berckelaer.
Geen reacties